USR-update #21: Blind?

“Wist je dat je een stopwoordje hebt?” “Oh, is dat zo?” “Ja, om de paar zinnen zeg je ‘zo te zeggen’ ” 

Ik was aan het videobellen met mijn moeder toen ze me hierop wees. Ik voelde me een beetje aangevallen. Waarom moest ze dit nou zeggen? Zo storend was het nou toch niet? En het zal toch wel meevallen hoe vaak ik het zeg? Het is me zelf namelijk nog nooit opgevallen. En niemand anders heeft er ooit iets van gezegd, ook mijn vriendin niet.

Tot mijn grote ergernis begon mijn moeder in de rest van het gesprek telkens te benoemen wanneer ik weer eens ‘zo te zeggen’ zei. En dat was vaak. Heel vaak. Eerst irriteerde het me. Een enkele keer voelde ik erg de neiging om te ontkennen dat ik mijn stopwoordje gebruikte. Ik had het zelf namelijk zo erg niet door, dat ik eigenlijk niet kon geloven dat ik het zo vaak zei. En ik kan van mezelf wel accepteren dat ik het niet doorheb als ik ‘eh’ of ‘nou’ zeg, maar iets langs als ‘zo te zeggen’?!

In eerste instantie werd ik boos op mijn moeder, later werd ik vooral boos op mezelf. Waarom heb ik niet de controle over mezelf om gewoon te bepalen wat ik wel en niet zeg? Waarom heb ik iemand anders nodig om me te wijzen op mijn eigen uitspraken? Aan het eind van het gesprek, zo’n 20 zo-te-zeggen’s later, zat er een klein beetje vooruitgang in: ik kon mezelf meteen corrigeren nadat het stopwoordje mijn lippen had verlaten. Er is dus nog hoop.

 

Dit was een paar dagen geleden. Inmiddels kan ik er wel om lachen. Pas nu, bij het schrijven van deze blog, beangstigt het me een beetje. Terwijl ik denk dat ik geen stopwoordje heb en dat een paar dagen geleden ook flink zou ontkennen, blijk ik een joekel van een stopwoord te hebben. En niemand die me, tot een paar dagen terug, daarop heeft durven attenderen.

Nu kan een stopwoordje niet zo veel kwaad. Niemand heeft er echt last van (op mijn moeder na, blijkbaar). Maar het zet mezelf wel aan het denken. Ik zou namelijk ook zweren dat ik geen racistische uitspraken doe. Misschien dat ik soms iets kleins en onhandigs zeg, wat niet helemaal goed valt. Maar verder durf ik er veel geld op in te zetten dat ik niet racistisch ben. Ten minste, dat durfde ik. Wat nou als ik soms onbedoeld racistisch overkom zonder daar zelf enig idee van te hebben? Zou dat ook jarenlang kunnen voortduren tot ik er plots op aangesproken wordt? Zou ik daar dan net zo boos over worden als toen mijn moeder me wees op mijn stopwoordje? Of zelfs bozer?

 

Ik hoop dat de BlackLivesMatter-beweging ervoor gaat zorgen dat we elkaar aan durven te spreken op racisme. Ook als het gaat om onbedoeld en onbewust racisme. Het is een lange weg te gaan. Het koste me 20 keer attenderen om mijn eigen stopwoordje te herkennen. Ik ben bang dat het veel langer duurt voordat we in Nederland het bestaan van racisme echt erkennen. Maar ook hier is er hoop. Zo draait onze premier in zijn standpunt over Zwarte Piet. En ook al is het een kleine stap, waarvan je kunt betwijfelen hoe oprecht het is, het is een stapje in de goede richting.

We worden hierbij gedragen door de personen die als eerste kritisch durven te zijn. Ze krijgen vaak een boel stront over zich heen, maar het zijn wel deze mensen die verandering teweeg brengen. Het inspireert me.